Filosofie

Wat is filosofie? Doorgaans ga je op in de wereld, verdwijn je, focus je op de mensen en dingen om je heen. Filosoferen is het maken van een stap uit het directe hier en nu, het opzoeken van een positie die zich onttrekt aan deze alledaagsheid, deze ‘normale’ omgang met jezelf en de dingen. 

Veel mensen vinden filosofie maar vaag gepraat, zinloos gebabbel over onbelangrijke dingen. Maar filosofie is juist niet vaag. Het gaat vaak om begripsverheldering, en de mate van abstractie eist een zorgvuldige omgang met de taal. Van filosoferen word je niet vager, maar juist scherper: iedere overtuiging is slechts zo goed als de argumenten die die overtuiging ondersteunen, en die argumenten bevragen we genadeloos. Belangrijker nog is het om in te zien dat filosofie nooit onbelangrijke vragen stelt. Waar het in de filosofie om te doen is, is precies datgene wat iedereen aangaat, waar iedereen direct mee te maken heeft. Heb je een vrije wil? Wie ben je en hoe is dat zo gekomen? Moet je altijd rekening houden met anderen? Wanneer is een theorie een echte theorie en niet zomaar een ideetje? Wat onderscheidt mensen van dieren, van machines, van AI? Mag je tegen de regels ingaan? Denk je met je hersenen of met je hele lichaam? Wanneer weten we iets echt?

Filosofie is een keuzevak dat in de bovenbouw aangeboden wordt, en afgesloten wordt met een eindexamen. Het is wel een wat vreemd schoolvak: je leert vooral dingen af. Er moeten namelijk nogal wat vastgeroeste ideeën en meningen afgebroken worden. Het zijn bijna altijd vragen die betrekking hebben op jezelf en de wereld om jou heen. 


Benodigdheden

Je hebt voor filosofie het boek Durf te Denken nodig, en in de zesde klas het examenboek. Daarnaast heb je niets nodig wat je –hopelijk- niet al hebt: een open geest (het vermogen je eigen mening even opzij te zetten), een kritische houding (niets zomaar aannemen) en doorzettingsvermogen (sommige theorieën zijn lastig te begrijpen en vereisen dat je je langere tijd inzet).


Tips voor het vak/leren

Bij filosofie leer je behoorlijk nauwkeurig met theorieën, vragen en argumenten om te gaan. Om die nauwkeurigheid te bereiken moet je in staat zijn heel duidelijk te zijn in je uitleg van waar je mee bezig bent. Beste leertip is dan ook om de theorieën, vragen en argumenten uit te leggen aan iemand die niet zomaar met je meedenkt.

Daarnaast krijg je lesstof via aantekeningen; leertip 2 is dan ook om ervoor te zorgen dat je goede aantekeningen maakt (compleet en achteraf te begrijpen).

 

Tips en websites

Er zijn verschillende sites die fungeren als encyclopedie. De twee beste zijn:

Daarnaast zijn er natuurlijk talloze websites, Youtubekanalen, etc die zich met filosofie bezig houden. Hou daarbij wel in de gaten dat het lastig is om daar een bron te vinden die A klopt en B niet te gespecialiseerd is. Laagdrempelige bronnen zijn vaak het werk van goedbedoelende amateurs, te gespecialiseerde bronnen –vrijwel- niet te volgen.